Ngũ phúc là gì? không chỉ là câu hỏi về ý nghĩa tâm linh mà còn gắn liền với cách quý gia chủ bài trí, trang trí nhà gỗ kẻ truyền theo phong thủy. Hoa văn ngũ phúc lâm môn khi được đục chạm khéo léo trên cửa bức bàn, sập thờ, cửa võng hay bức vì thuận sẽ giúp không gian thờ tự trang nghiêm, ấm cúng và gửi gắm lời cầu chúc phúc lộc, sức khỏe, bình an cho cả gia đình.
Ngũ phúc là gì?
Trong Nho giáo, “ngũ phúc” được hiểu là năm điều hạnh phúc trọn vẹn nhất của đời người: trường thọ, phú quý, khang ninh, hiếu đức và thiện chung. Khi đi vào văn hóa Việt, ngũ phúc thường được giản lược, gắn với bộ Phúc – Lộc – Thọ – Khang – Ninh, thể hiện mong ước về cuộc sống đủ đầy, khỏe mạnh và yên ổn cho cả gia đạo.
Đối với kiến trúc nhà gỗ cổ truyền, ngũ phúc không chỉ là khái niệm trừu tượng mà được cụ thể hóa thành hoa văn chạm khắc tinh xảo trên các cấu kiện quan trọng, vừa tăng giá trị thẩm mỹ vừa mang ý nghĩa phong thủy cát tường cho quý gia chủ.
Ý nghĩa của biểu tượng ngũ phúc lâm môn
“Ngũ phúc lâm môn” có thể hiểu là “năm điều phúc lành cùng đến cửa”, biểu trưng cho đủ đầy về tài lộc, sức khỏe, đức hạnh và sự an yên trong cuộc sống. Khi tìm hiểu ngũ phúc là gì, người ta thường nhắc đến năm con dơi bay quanh hoặc chầu vào chữ “Phúc”, do chữ “dơi” trong Hán ngữ đồng âm với chữ “phúc”, nên được xem là biểu tượng may mắn đặc trưng.
Trong nhà gỗ kẻ truyền, ngũ phúc lâm môn thường xuất hiện ở những vị trí đón khí như cửa, hiên, bức vì thuận, với quan niệm đón phúc ngay từ ngưỡng cửa, giúp không gian luôn ấm áp, sum vầy và thuận hòa cho con cháu.
>> Xem thêm: Ngưỡng cửa nhà cổ – nét văn hóa trong kiến trúc nhà gỗ Bắc Bộ
Ứng dụng ngũ phúc trong các cấu kiện nhà gỗ kẻ truyền
Hoa văn ngũ phúc thường được chạm trên cửa bức bàn, sập thờ, cửa võng, bức vì thuận và hoành phi câu đối trong gian thờ nhà gỗ cổ truyền Bắc Bộ. Hiểu rõ ngũ phúc là gì giúp gia chủ chọn họa tiết hợp phong thủy, thu hút vượng khí và tài lộc cho ngôi nhà.
Cửa bức bàn chạm ngũ phúc
Cửa bức bàn là “bộ mặt” của ngôi nhà gỗ, nơi đón tiếp khách quý và luân chuyển khí. Do đó, đây là vị trí đắc địa để các nghệ nhân chạm khắc hoa văn ngũ phúc. Thường thấy nhất là mẫu “Ngũ phúc lâm môn” được đục chạm tinh xảo trên các lá pano to của cửa.
Năm con dơi được chạm nổi, đường nét mềm mại, bay lượn quanh chữ Phúc hoặc chữ Thọ triện ở chính giữa. Sự kết hợp này không chỉ tăng tính thẩm mỹ, tạo điểm nhấn sang trọng cho mặt tiền ngôi nhà mà còn mang hàm ý “mở cửa đón phúc”, thu hút tài lộc ngay từ bước chân đầu tiên vào nhà.
Sập thờ và cửa võng đục ngũ phúc
Không gian thờ tự là nơi trang nghiêm nhất, thể hiện lòng hiếu kính của con cháu với tổ tiên. Tại đây, họa tiết ngũ phúc thường xuất hiện trên sập thờ và cửa võng. Trên dạ sập thờ, hình ảnh “Hổ phù ngậm chữ Thọ” hoặc đàn dơi ngậm tiền, dơi ngậm khánh ngọc được chạm khắc tỉ mỉ, cầu mong sự trường tồn và phúc lộc cho dòng họ.
Cửa võng, phần trang trí rủ xuống trước ban thờ, cũng thường sử dụng đề tài ngũ phúc kết hợp với tứ linh hoặc mai điểu, thể hiện rõ hơn giá trị biểu tượng của ngũ phúc là gì trong không gian thờ cúng gia tiên. Những đường nét đục kênh bong sắc sảo giúp không gian thêm lộng lẫy, uy nghi, đồng thời mang ý nghĩa cầu chúc con cháu đời đời hưởng phúc, phú quý khang ninh.
Bức vì thuận và hoành phi câu đối ngũ phúc
Bức vì thuận là cấu kiện nằm ở hai bên vách thuận của ngôi nhà. Để tránh sự đơn điệu, các nghệ nhân thường chạm khắc các tích cổ hoặc hoa văn mang ý nghĩa cát tường, trong đó có ngũ phúc. Hình ảnh dơi ngậm kim tiền hay dơi vờn mây trên các con rường, bẩy hiên giúp tổng thể khung nhà trở nên mềm mại và giàu ý nghĩa hơn.
Ngoài ra, trên các bức hoành phi câu đối treo tại gian thờ, hoa văn ngũ phúc cũng thường được điểm xuyết ở phần diềm hoặc góc khung. Sự hiện diện này vừa làm nền tôn lên nội dung câu đối, vừa bổ trợ ý nghĩa răn dạy về đạo đức và mong cầu bình an cho gia đạo.
Một ngôi nhà gỗ cổ truyền với những đường nét hoa văn ngũ phúc tinh tế là mong ước của nhiều gia chủ yêu văn hóa truyền thống. Hy vọng những chia sẻ trên đã giúp quý vị hiểu rõ hơn ngũ phúc là gì? và giá trị của nó trong nếp nhà xưa. Nếu quý gia chủ đang ấp ủ dự định kiến tạo một không gian sống đậm chất cổ truyền, chuẩn phong thủy Bắc Bộ, hãy liên hệ ngay với Nhà Gỗ Phúc Lộc để được tư vấn chuyên sâu và hiện thực hóa tâm nguyện.
Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc
Số điện thoại: 0973812666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Hạ Bằng, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo những video hay về nhà gỗ cổ truyền Bắc Bộ
>Tham khảo những công trình nhà gỗ đẹp