Làng nghề mộc Thạch Thất là làng nghề truyền thống có từ lâu đời tại miền Bắc với những sản phẩm nội thất đẹp tinh xảo. Trong đó phải kể đến vai trò của những nghệ nhân gìn giữ kỹ thuật chạm khắc từ ông cha để lại và truyền tải trọn vẹn văn hoá Việt qua từng sản phẩm. Cùng chúng tôi tìm hiểu về những con người thầm lặng ấy đã và đang gìn giữ hồn gỗ Việt trong bài viết sau.
Làng nghề mộc Thạch Thất – Cái nôi của tinh hoa nghề gỗ
Làng nghề mộc Thạch Thất tọa lạc tại xã Hạ Bằng cách trung tâm thủ đô khoảng 30km về phía Tây. Nơi đây từ lâu nổi tiếng với nghề mộc truyền thống có lịch sử hàng trăm năm, góp phần gìn giữ và phát huy tinh hoa làng nghề thủ công.
Trước đây làng nghề được gọi là dân bách nghệ, có nghĩa là người dân nơi đây đa tài và có thể làm được nhiều nghề khác nhau như: nghề làm quạt, nghề mộc, nghề sơn, nghề làm nhà gỗ… Trong đó nghề chính là làm mộc là nghề chính của người dân.
Không ai biết được chính xác ông tổ của nghề mộc là ai và ra đời khi nào, mặc dù trong làng có nhiều đình nhưng không có nơi nào thờ tổ nghề mộc. Theo truyền thuyết, làng nghề mộc Thạch Thất có từ thời Vua Hùng dựng nước. Qua thời gian, người dân nơi đây đã tích lũy kinh nghiệm, nâng cao tay nghề, hình thành nên những dòng họ thợ mộc nổi danh khắp vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Các sản phẩm mộc tại làng nghề Thạch Thất đa dạng và có giá trị cao bao gồm:
- Đồ gỗ nội thất: Sập thờ, án gian, sập gụ tủ chè, bộ trường kỷ, cửa võng, hoành phi, cuốn thư gỗ…
- Tượng gỗ: Tượng Phật, linh vật phong thủy, đồ thờ…
- Các công trình gỗ cổ truyền: Nhà gỗ lim 3 gian, nhà gỗ 5 gian, nhà 3 gian 2 chái…
Điều làm nên tên tuổi làng nghề mộc Thạch Thất đó là kỹ thuật chạm khắc tinh xảo và có hồn trong từng sản phẩm. Các nghệ nhân tại làng nghề nổi tiếng với khả năng đục chạm hoa văn mềm mại, mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống Việt Nam như: tứ quý, tứ linh, hoa sen, rồng, phượng…
Nghệ nhân làng nghề mộc Thạch Thất – người gìn giữ linh hồn của gỗ
Nghệ nhân làng nghề Thạch Thất là những người đã gìn giữ linh hồn của gỗ. Điều đó được thể hiện qua:
Vai trò của người nghệ nhân
Người nghệ nhân chính là linh hồn đã gìn giữ và không ngừng sáng tạo để bảo tồn và phát triển tinh hoa nghề mộc truyền thống của làng nghề. Họ là người nắm vững tinh túy của nghề và hiểu rõ từng loại gỗ, từng hoa văn chạm khắc.
Qua các thế hệ người nghệ nhân không chỉ làm nghề mà còn truyền nghề. Họ đã có công dạy bảo con cháu, học trò từng đường nét đục chạm, hoa văn và cách cảm nhận hồn của gỗ. Nhờ đó làng nghề mộc Thạch Thất không bị mai một mà ngày càng phát triển bền vững.
Nhiều nghệ nhân luôn tìm hiểu cái mới và kết hợp giữa kỹ thuật truyền thống và hiện đại, đưa làng nghề mộc tiếp cận với xu hướng mới trên thị trường. Nhiều sản phẩm nội thất được ứng dụng công nghệ hiện đại, cải tiến mẫu mã nhưng vẫn giữ được cái chất riêng của nghề mộc thủ công.
Kỹ năng và tâm huyết với nghề
Nghề mộc không chỉ cần đôi tay khéo léo mà còn đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và một tâm hồn yêu nghề. Với những nghệ nhân làng nghề mộc Thạch Thất, kỹ năng và tâm huyết chính là yếu tố giúp họ tạo ra những tác phẩm mang đậm dấu ấn nghệ thuật và giá trị văn hóa.
Từng đường nét, mỗi hoa văn thể hiện trình độ tay nghề cao, độ chính xác tuyệt đối và sự nhạy bén trong cách xử lý từng thớ gỗ. Đằng sau mỗi sản phẩm không chỉ là công sức mà còn là tâm huyết và tình yêu nghề.
Những thách thức và nỗ lực gìn giữ nghề truyền thống
Làng nghề Thạch Thất trước xu hướng hiện đại cũng gặp không ít thách thức và đang nỗ lực gìn giữ nghề truyền thống. Cụ thể:
Sự mai một: Làng nghề đối mặt với nguy cơ mai một do tác động từ công nghiệp hóa và đô thị hóa. Quá trình mở rộng hạ tầng, xây dựng khu đô thị đã thu hẹp quy mô sản xuất. Các sản phẩm nội thất sản xuất hàng loạt bằng máy móc hiện đại khiến sản phẩm thủ công truyền thống mất dần lợi thế.
Thiếu lao động trẻ: Nhiều thanh niên trong làng chọn học nghề khác, làm việc trong các công ty, khu công nghiệp với thu nhập ổn định thay vì theo nghề mộc vất vả dẫn tới thiếu lao động trẻ.
Mở lớp đào tạo, truyền nghề: Trước nguy cơ mai một làng nghề mộc Thạch Thất đã tổ chức các hoạt động truyền nghề, đào tạo lớp trẻ và đổi mới sản phẩm.
Các nghệ nhân cao tuổi truyền dạy kỹ thuật truyền thống cho thế hệ sau thông qua việc kèm cặp trực tiếp tại xưởng hoặc tổ chức các lớp học nghề ngay trong làng.
Xem thêm: Mẫu chòi nghỉ sân vườn đẹp cho khuôn viên nhà cổ truyền Bắc Bộ
Nghệ nhân làng nghề mộc Thạch Thất không chỉ là người thợ giỏi, mà còn là những người giữ hồn gỗ Việt góp phần lưu giữ bản sắc văn hóa dân tộc giữa xu hướng hiện đại hoá. Mọi thông tin cần được tư vấn làm nhà gỗ cổ truyền, vui lòng liên hệ Nhà Gỗ Phúc Lộc theo số hotline 0973 812 666 để được giải đáp cụ thể nhất.
Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc
Số điện thoại: 0973812666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Hạ Bằng, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo những video hay về nhà gỗ cổ truyền Bắc Bộ
>Tham khảo những công trình nhà gỗ đẹp